Zeeuws woordenboek

zaemele(n) verzamelen vergaren in 't bijz. geld geg. in de uitdr.: le doe: niks as zeemelen en (in) gaere: niet dan oppotten het is een vrek: aldus geg. d. Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Phi.; Elm.;
Oud rijmpje: Zaemelen-en-gaere dat is s'n lot. As 'n dat nie doe:¶ kan gae Jaonus kapot geg. d. J. Vader.

zaete zaot(e) zêête zete zêêt (voor plaats. uitspr. zie onder): 1. zitplaats: m.m. W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Srk.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Wkp.); Z.B. (Kn.); Sch.-D. (Elm.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Bvt.); G.; Ofl.; Neem 'n zeet: ga zitten; Gdr.; Ogp.; 'n zeetje: stoel zonder leuning: 't Zeetje van de schoe:nmaeker: Gdr. Zegsw.: 'n Droenk is 'n zete waerd: een borrel is waard er even voor te gaan zitten. aldus geg. d. Kod.; Vre.; Srk.; Ok.; Wkp. Meestal heeft de betekenis zich in een of andere richting gespecialiseerd; aldus: de (voorste) zitbank in de verewagen: W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.); à d'n boe:r mé s'n vrouwe nì de mart ree zat de vrouwe achter z'n op de zêête van 't twêêde bangetje: Grij.; zao(t): zitstede verhevenheid langs de wand v. e. boerenkamer meest boven het keldergewelf (oud): nog geg. d. Cz.
Als scheepsterm: 1. bank in 't vooronder geg. d. Bns.; Gdr.; Mdh.
2. Iigplaats v. e. schip op het zand of slik in een getijdehaven: m.m. geg. d. Z.B. (Bld.; Hdk.; Gs.; Ktg.; Kn.; Ier.; Wmd.); N.B. (Kg.). T. (Mtd.; Tln.; Svn.; Anl.; Scherp.; Po.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Elm.; Rns.; Bh.; Hsd.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Obg.; Zdz.; Rtc.; Bvt.); G. (Gdr.); Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); ledere schute heit z'n eige zeete: Gdr.; ook in fig. zin gebruikt: ieder mens heeft zijn eigen plaats. Aant. een inz. uit Vre. geeft in deze bet. de zaot: slikstrook in de haven bij eb; in Amd. wordt een plankier op palen in h. water aan de kade de zaete genoemd.
Als landbouwterm: onderlaag laag stro waarop e. klamp hooi of schoven in d'n tas; in 't vek (z. deze wrdn.) wordt opgetast dienend tegen het muf worden door optrekken van bodemvocht: aldus W. (Njoos.); Z.B. (Wolf; H.H.; Ha.; Hkz.; Ovz.; Hdk.; Bld.; Ktg.; Ier.; Kn.; Kpl.; Sch. (Rns.); Je mot 'n goe:ie zaete zaedstrô (uitgedorst koolzaad) in 't vek lèhhe voedat je de schoven gaet tasse: Hkz.; Zôô'n lêêhe uutedoste tèrve- of gèstestrô onder 't 'ôôi 'êêt bie ons 'n 'ôôizêête: Ovz.; 'n Dikke zaete mis (mest) is goed tegen 't bevrie:zen: Rns. Bij uitbreiding ook benaming v. d. plaats op het erf waar de klampen staan aldus geg. d. Ha.; Ktg.; ler.; Kn.; Rns.; zie
vek
tas
klampenmêêt.

Ondergrond steunvlak: 1. v. e. boom struik wortelmassa: 'n brêêë goe:ie zaete enz. è(n): m.m. Z.B. (Hkz.; Ovz.; Hrh.; Hdk.; Ier.); Sch. (Zr.; Rns.);
2. in verband m. dijkwerk: de zaete enz. van d'n diek: W. (Amd.; Vre.; Vwp.; Wkp.); Z.B. (Kwd.; Hdk.; Ktg.; Kpl.; Ier.; Kn.); N.B. (Kg.); T. (Svn.); Sch. (Zr.; Rns.; Bh.; Hsd.); Z.V.W. (Bvt.; Obg.; ook d'n diekzaote: Obg.); d'n diek heit z'n zeet: is goed gefundeerd: Gdr. Verg. hierbij als landbouwterm: 't hôôi heit z'n zeet: ligt goed vast: G.; Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); 't 'ôôi is (g)ezete(n): m.m. Njoos.; ler.; Zr.; Rns.; Rtc.
Zwelling in 't bijz. in verband m. zwering etterzak: aldus geg. d. W. (Kod.; Vwp.; Ok.; Dob.; Wkp.); Z.B. (Hkz.; Ktg.; ler.); D. (Bns.); Je mag wè oppasse mé die stêênpuuste d'r zit 'n 'êêe zete rond: Dob.; De zeete zat vol metérie (etter): Hkz.; zie: poke.
Plaats. vormen: In bet. kussen op de wagenbank wordt zete geg. d. Osb.; Rtm.; Kod.; Ok.; Grij.; Aag. in bet. etterzak geg. d. Kod.; Vwp.; Dob. Wkp.; zie hierbij ook de boven gegeven voorb. en uitdr. Overige gepalatiseerde vormen (zaete zêête): Z.eil. (z. bov.); zaot(e): Z.V.W.; voor uitspr. G.; Ofl. (zeet zaete) verg. boven geg. voorbeelden.

zaete zaot(e) zêête zete zêêt (voor plaats. uitspr. zie onder): 1. zitplaats: m.m. W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Srk.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Wkp.); Z.B. (Kn.); Sch.-D. (Elm.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Bvt.); G.; Ofl.; Neem 'n zeet: ga zitten; Gdr.; Ogp.; 'n zeetje: stoel zonder leuning: 't Zeetje van de schoe:nmaeker: Gdr. Zegsw.: 'n Droenk is 'n zete waerd: een borrel is waard er even voor te gaan zitten. aldus geg. d. Kod.; Vre.; Srk.; Ok.; Wkp. Meestal heeft de betekenis zich in een of andere richting gespecialiseerd; aldus: de (voorste) zitbank in de verewagen: W. (Vre.; Osb.; Rtm.; Kod.; Vwp.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.); à d'n boe:r mé s'n vrouwe nì de mart ree zat de vrouwe achter z'n op de zêête van 't twêêde bangetje: Grij.; zao(t): zitstede verhevenheid langs de wand v. e. boerenkamer meest boven het keldergewelf (oud): nog geg. d. Cz.
Als scheepsterm: 1. bank in 't vooronder geg. d. Bns.; Gdr.; Mdh.
2. Iigplaats v. e. schip op het zand of slik in een getijdehaven: m.m. geg. d. Z.B. (Bld.; Hdk.; Gs.; Ktg.; Kn.; Ier.; Wmd.); N.B. (Kg.). T. (Mtd.; Tln.; Svn.; Anl.; Scherp.; Po.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Elm.; Rns.; Bh.; Hsd.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Cz.; Obg.; Zdz.; Rtc.; Bvt.); G. (Gdr.); Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); ledere schute heit z'n eige zeete: Gdr.; ook in fig. zin gebruikt: ieder mens heeft zijn eigen plaats. Aant. een inz. uit Vre. geeft in deze bet. de zaot: slikstrook in de haven bij eb; in Amd. wordt een plankier op palen in h. water aan de kade de zaete genoemd.
Als landbouwterm: onderlaag laag stro waarop e. klamp hooi of schoven in d'n tas; in 't vek (z. deze wrdn.) wordt opgetast dienend tegen het muf worden door optrekken van bodemvocht: aldus W. (Njoos.); Z.B. (Wolf; H.H.; Ha.; Hkz.; Ovz.; Hdk.; Bld.; Ktg.; Ier.; Kn.; Kpl.; Sch. (Rns.); Je mot 'n goe:ie zaete zaedstrô (uitgedorst koolzaad) in 't vek lèhhe voedat je de schoven gaet tasse: Hkz.; Zôô'n lêêhe uutedoste tèrve- of gèstestrô onder 't 'ôôi 'êêt bie ons 'n 'ôôizêête: Ovz.; 'n Dikke zaete mis (mest) is goed tegen 't bevrie:zen: Rns. Bij uitbreiding ook benaming v. d. plaats op het erf waar de klampen staan aldus geg. d. Ha.; Ktg.; ler.; Kn.; Rns.;

zie
vek
tas
klampenmêêt.
Illustratie.

Ondergrond steunvlak: 1. v. e. boom struik wortelmassa: 'n brêêë goe:ie zaete enz. è(n): m.m. Z.B. (Hkz.; Ovz.; Hrh.; Hdk.; Ier.); Sch. (Zr.; Rns.);
2. in verband m. dijkwerk: de zaete enz. van d'n diek: W. (Amd.; Vre.; Vwp.; Wkp.); Z.B. (Kwd.; Hdk.; Ktg.; Kpl.; Ier.; Kn.); N.B. (Kg.); T. (Svn.); Sch. (Zr.; Rns.; Bh.; Hsd.); Z.V.W. (Bvt.; Obg.; ook d'n diekzaote: Obg.); d'n diek heit z'n zeet: is goed gefundeerd: Gdr. Verg. hierbij als landbouwterm: 't hôôi heit z'n zeet: ligt goed vast: G.; Ofl. (Mdh.; Dl.; Azn.); 't 'ôôi is (g)ezete(n): m.m. Njoos.; ler.; Zr.; Rns.; Rtc.
Zwelling in 't bijz. in verband m. zwering etterzak: aldus geg. d. W. (Kod.; Vwp.; Ok.; Dob.; Wkp.); Z.B. (Hkz.; Ktg.; ler.); D. (Bns.); Je mag wè oppasse mé die stêênpuuste d'r zit 'n 'êêe zete rond: Dob.; De zeete zat vol metérie (etter): Hkz.; zie: poke.
Plaats. vormen: In bet. kussen op de wagenbank wordt zete geg. d. Osb.; Rtm.; Kod.; Ok.; Grij.; Aag. in bet. etterzak geg. d. Kod.; Vwp.; Dob. Wkp.; zie hierbij ook de boven gegeven voorb. en uitdr. Overige gepalatiseerde vormen (zaete zêête): Z.eil. (z. bov.); zaot(e): Z.V.W.; voor uitspr. G.; Ofl. (zeet zaete) verg. boven geg. voorbeelden.

zaeterdag zaoterdag zitterdag m.m. Alg. zie voor plaats. uitspr. bij dag (de dagen v. d. week).
zaeterdag enz. (h)ouwe(n) hield niet alleen in het zich wassen en verschonen maar voor de mannen ook het gaan naar de schêêrwienkel evnt. ook het haarknippen. Op s'n zaeterdags enz. weze(n) zien: het gekleed zijn in een pak dat het midden hield tussen werkpak en zondagse kleding.