Zeeuws woordenboek

zak uitdr.: de leste man de zak opgeve(n): zie bij
lest.
Aant. Volg. Gdr. Iett. gez. bij het koren dragen: er moest altijd een man zijn die daarbij de zak opgaf; deze kon pas weg als de laatste drager zijn zak op de rug had.
(H)ie kan mag de zak op(h)ouwe(n): hij moet ervoor opdraaien: Sch. (Ng.); Z.V.W. (Obg.; Zdz.; Bvt.); G. (Gdr.); Ofl.; in bet. hij heeft niet veel in te brengen: a. bov.; var.: de kleinste schôôier mot de zak draege: de kleinste (armste) is altijd het kind v. d. rekening: geg. d. Bh.; Hsd.; je moet aoltied de zak open'ouwe(n) vooral in de zin: je moet altijd met geld bijspringen: aldus geg. d. Phi.; Zr.; Dsr.; No.; Bwh.; Bks.; Obg.; Bvt.; Nz.; Dl.; altied mit ge haon in je zak motte stôô: steeds in je zak moeten tasten geg. d. Gdr.
Ik kan nie(t) mé (enz.) m'n ellebogen in m'n zak: je maet niet het onmogelijke van me vergen (vooral t.o.v. geld): geg. d. Kn.; Zr.; Bns.; Rtc.; Gdr.; Odp.; Stae of-àt je uut 'n zak (g)eschud (g)eschod bint: geheel verbouwereerd zijn: W. (Njoos.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Wkp.; Ztl.; Mlk.; Bgk.); Z.B; . (Mtd.; Po.; Anl.; Svn.; Scherp.); Phi.; D. (Bns.); iem. z'n zak (zakken) vol geve(n): flink op z'n nummer zetten: W. (Vwp.); Z.B. (Ha.; Ovz.; G.); N.B. (Col.); Phi; Sch.-D. (Zr.; Sdb.; Kwv.; Bh.; Ow.; Otl; Bns.); Z.V.W. (Gde.; Bvt.; Rtc.); L.v.Ax. (Ax.); G (Gdr.); Ofl. (Mdh.; Smd.); ook: iem. flink a. h. werk zetten: Mdh.; Smd.; var. Z'n zakken vol kriege(n) geg. d. Ha. Mdh.; Smd.; ...èn: ler.; Z'n zakken vol è van: er schoon genoeg van hebben aldus geg. d. Kod.; Kwd.; Svn. z'n zakken d'r an vol è(n): z'n handen er aan vol hebben het nauwelijks aankunnen geg. d. Ktg.; Zr.; ook: doodmoe zijn: a. voren; veel algemener is z'n zakken vol è(n): dronken zijn: W. (Njoos.; Ok.; Grij.); Z.B. (Ha.; Ovz.; Hrh.; Hdk.; Gs.; Ktg.; Kpl.; Kn.; ler.; Wmd.); N.B. (Kg.; Col.); T. (Mtd.; Po.; Svn.; Anl.; Scherp.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Elm.; Rns.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.; Obg.; Zdz.; Rtc.; Bvt.).
Term bij een soort tikkertje spelen: appeltjes-stele m'n zakje vol: de kinderen zingen het en lopen weg waarna een van hen (de agent) ze pakken moet geg. d. Gdr. (zie F. en T. 2e serie no. 18.).
Van een mals (vruchtbaar) voorjaarsregentje wordt gezegd: 't regent dubbeltjes in m'n zak aldus Gdr. Raadsel: d'Aer¶men gôôie 't op straete de rieken steke't in d'r zak (neusvuil): Gdr. zak (topografische term): laagte i. e. polder i. e. stuk wei- of bouwland: Z.eil.; Z.V.W.; G. (Gdr.); Ofl.; Van achter in die weie is 'n zak d'r stee gauw waeter in 't nìjaer: Hkz.
Mogelijk hiermee in verband de benaming: de zak van Zuid-Beveland waarin een aantal lage polders zgn. zakpolders liggen (z. dit wrd.).
zakje in de bijz. bet. enveloppe thans weinig meer geh. nog geg. d. Ok.; Dob.; Zr.; Bks.; Cz.; Bvt.; Gdr.; Mdh.; Smd.; Ogp.; Hei je niejt 'n zakje-in-'n-kopje?: een enveloppe met postzegel: Gdr.
Zie:
brie:vezak(je).
Als bloemennaam zakjes: Caceolaria geg. d. Grij. zie
beu(r)sjes:
portemeneetjes.

zakgat sakgat split in de bovenrok (keus) der boerinnenkleding. Hierdoor werd de zak bereikt die met twee linten om het middel was gebonden: W. (omg. Mdb.; Kod.; Ok.; Grij.; Dob.; Aag.; Mlk.; Bgk.); Z.B. (Ovz.; Hrh.; Hdk.; Gs.; Kpl.; Kn.; Wmd.; Kb.); Sch.-D. (Sdb.; Srd.; Rns.); Z.V.W. (Obg.; Zdz.); L.v.Ax. (Ax.); uitspr. sokgat zoggat soggat: Kwv.; Bh.; Hsd.; Otl.; Nwk.; Ow.; Bns.
Zie:
slie:rsgat;
spleetgat;
vallegat.

zakgoed landbouwterm: graan peulvruchten enz. (in zakken vervoerd): W. (Njoos.; Vwp.; Ok.; Grij.; Dob.; Ztl.); Z.B.; N.B. (Kg.; Col.); T. (Mtd; Po.); Phi.; Sch.-D. (Zr.; Kwv.; Dsr.; Rns.; Bh.; Hsd.; Ow.; Bns.); Z.V.W. (Bks.); L.v.Ax. (Ax.); G. (Gdr.); Ofl. (Dl.; Azn.); 'k Mò van achtemirrig nog mie 'n weegen zalkgoe:d nì 't spôôr kan 'k somtemet die brie:f voe de notaoris meeneme?: Hkz. Aant. Wolf.: graan is schôôfgoe:d; erwten bonen zak(ke)goed.

zakkebollen onderaardse stengeldelen v. d. zegge (Carex cyperacaeae); deze zijn eetbaar door kinderen wel gegeten: zakkebollefreters: scheldnaam voor de inwoners van Ooltgensplaat. Door inz. geboortig uit Ogp. medeged. elders niet bev.